Stilhouden en zitmeditatie
© | gepubliceerd 9 april 2023 in: zelfonderzoek, kritiek diamond approach
Vorig jaar begon het me op te vallen dat ik, om in slaap te vallen, mijzelf stilhield. Het helpt daarvoor immers niet om actief te zijn. Ik merkte dat als ik overdag slaperig was, daar ook een element van mezelf stilhouden in zat. Ik vroeg me af of dit problematisch was, en ben daarom gevoelens van mijzelf stilhouden, van zowel mijn lichaam als mijn psyche, gaan verwerken. Ik werd daardoor dynamischer, levendiger, kan sneller reageren. Slaperigheid overdag werd er inderdaad wat minder door, zonder dat het in slaap vallen 's avonds minder goed ging.
Langzamerhand zijn me meer situaties op gaan vallen waarin ik mijzelf stilhield (stopte). Bijvoorbeeld als ik verbaasd was, om stil te zitten op een stoel, om me langere tijd te concentreren, of bij angst waarbij vluchten of de situatie aangaan geen optie was (verstarren). Dat stilhouden ging nogal eens samen met het stijfhouden van mijn rug.
Hierbij dacht ik ook terug aan wat ik eerder als problematisch zag aan de zitmeditatie zoals dat bij de Ridhwan School gedaan werd (de Kath-meditatie), dat de aandacht niet zo heel vrij beweegt. Daar komt het lichamelijke stilhouden bij, waarvan ik betwijfel of dat wel zo gezond is. Ik heb fysiotherapeuten horen aanbevelen om al zittend (aan een bureau bijvoorbeeld) je houding te blijven veranderen, of een zit/sta-bureau te gebruiken. Door het stijve zitten kunnen bloedvaten, spieren en zenuwen bekneld raken, wat pijnlijk kan zijn. Jaren geleden heb ik eens een tekst over meditatie gelezen waarin gezegd werd dat pijn door het oncomfortabele zitten erbij hoort. Nu heb ik zelf redelijk wat gevoelens van pijn en mijn reacties daarop verwerkt (bijvoorbeeld om mijn lage rugpijn te verminderen). Maar accepteren dat zitmeditatie pijn geeft lijkt mij slecht voor jezelf zorgen.
Slaperigheid bij zitmeditatie
Net zoals mensen lichaam en geest stilhouden om in slaap te vallen, kun je van soortgelijk stilhouden slaperig worden als je het doet om te mediteren. Slaperigheid is dan ook een veelvoorkomend probleem bij meditatie en de oplossing die men daarvoor vaak aanbeveelt is, om zo rechtop mogelijk te gaan zitten. Ik vraag me af wat voor effect dat dan heeft. Ik verwacht niet dat dat tot een betere doorbloeding van het lichaam leidt (wat een reden zou kunnen zijn voor meer wakkerheid), want je maakt lichamelijke stijfheid alleen maar erger. Ik denk eerder dat er een soort angst voor slaperigheid en het niet goed mediteren ontstaat, als gevolg van druk van de meditatieleraar of van groepsdruk. Ook zal er angst onstaan als gevolg van het lichamelijk oncomfortabel zitten. Die angsten maken dan wakkerder. En of iemand zich bewust ervan is dat het om angst gaat, in plaats van een door positieve motivatie ontstane alertheid, is maar de vraag. Angst is namelijk prima uit het bewustzijn te verdringen.
Stilhouden vs. niet handelen
Ik vraag mij af waar het idee vandaan komt dat het bij meditatie nodig is om stil te zitten. Het vermoeden dat ik daarover heb, is dat dat aan de ene kant voorkomt uit het idee dat je, om te voelen, niet moet handelen. En aan de andere kant, dat het een organisatieprobleem oplost van groepen waarin massaal gemediteerd wordt, zodat men niet afgeleid raakt door wat anderen doen, want die doen namelijk niets. Als je in je eentje mediteert, kan het stil zitten de meditatie-oefening voor jezelf markeren, het maakt je duidelijk dat het mediteren is wat je op dat moment doet.
Dat niet handelen heeft ermee te maken dat, als je niet iets bepaalds doet, er gevoelens uit je verleden opkomen. De meeste mensen reageren daarop met gedachten en fantasieën, in de hoop zo met die gevoelens om te gaan. Je kunt echter ook die gevoelens verwerken, wanneer ze opkomen. Dat is mijn persoonlijke voorkeur. Een kwestie van op de gevoelens focussen totdat ze oplossen (wat niet zo simpel is als het lijkt).
Meditatie gaat, mijns inziens, om het omgaan met wat er in je psyche gebeurt wanneer je niet iets bepaalds doet. Met meditatie roep je die staat opzettelijk op. Nu hoef je niet je lichaam of geest stil te houden om in die staat te komen. Sterker nog, ik geloof niet dat het werkelijk helpt. Je hoeft alleen iets te doen wat weinig aandacht vraagt, zoals wandelen, fietsen, zitten, op bed liggen. Of de afwas doen, bijvoorbeeld. Zonder muziek of telefoon die je afleiden. Het jezelf stilhouden dat al gauw gebeurt bij zitmeditatie, lijkt mij eerder problematisch.
0 reactie(s)
Meer artikelen
< De psychologie van lage rugpijn (2) – Hersenen of gevoelens? >