Mensen zien als object
© | gepubliceerd 14 maart 2010 in: psychologisch onderzoek
In het artikel "Men really do see half naked women as 'objects', scientists claim" vertelt Professor Susan Fiske over onderzoek met "hersenscans" naar reacties van mensen op foto's. Ze merkt op dat mannen, en in het bijzonder "seksistisch" ingestelde mannen, op foto's schaars geklede vrouwen als "objecten" zien, volgens de scans. Volgens diezelfde scans zijn er bij die mannen dan geen "sociale" reacties op mensen (op de foto's).
Nou weet ik niet heel veel van hersenscans, maar wel dat het mogelijk is op dergelijke scans te zien of iemand kijkt naar iets, en bijvoorbeeld of er een speciale interesse in vormen is. Ik vermoed daarom dat het "vrouwen als object zien", zoals hier gemeten, neerkomt op een speciale interesse van de mannen voor vrouwelijke vormen.
Wat mij opvalt, is dat de onderzoekers foto's gebruikten voor dergelijk onderzoek, niet echte mensen. Foto's zijn objecten. Ze gebruikten verder een "hersenscan" apparaat om de mensen die zij onderzochten tot willoos object te reduceren waaraan metingen verricht kunnen worden. Ze lieten de mensen dus niet zichzelf observeren, en observeerden ook niet zelf de mensen, maar lieten een apparaat, een object dus, dat doen.
Als voormalig kunstacademie student fotografie, vraag ik me ook af wat voor foto's dat precies waren. Bij het krantenartikel staat een foto waarvan niet duidelijk is of die gebruikt is in het onderzoek, maar het is wel een typisch voorbeeld. Een schaars geklede vrouw, die kennelijk model en actrice is, toont haar lichaam aan de fotograaf, en haar gezichtsuitdrukking drukt niet echt sociale interactie uit (wat het wel uitdrukt is op dit kleine website formaat niet met zekerheid te zeggen, overigens). Zij maakt zichzelf dus tot object op die foto, en doet dat, gezien haar professies, zeer bewust.
Professionele fotografen hebben door de keuzes die ze maken aanzienlijke controle over hoe een foto overkomt. Mensen die op een bepaalde manier over willen komen op een foto, kunnen daar ook aardig wat controle over hebben. Wat voor foto's hebben de onderzoekers nu precies geselecteerd? Als je foto's aanbiedt waarop mensen als een object getoond worden, is het niet zo'n wonder dat die foto's ook als zodanig gezien worden.
Het artikel heeft het vooral over mannen die vrouwen als object zien. Als ik de foto's in modebladen zie van modellen die op een wat kunstmatige manier over de catwalk lopen, dan vermoed ik overigens dat ook vrouwen vrouwen nogal eens als object zien.
Professor Fiske heeft het over het "dehumaniseren" van vrouwen door mannen die vrouwen als object zien. Nou denk ik dat seksuele gevoelens impliceren dat ze voor een mens zijn (al of niet ingebeeld), en in dat licht lijkt me "dehumaniseren" niet zo'n gelukkige term. Ik denk dat, wanneer mensen anderen zonder "sociale" reacties erbij zien, zoals zij bedoeld, er sprake kan zijn van die ander niet als persoon zien.
In diezelfde lijn zouden we het ook over het depersonaliseren van mensen door wetenschappelijk onderzoekers kunnen hebben. Een hersenscan apparaat gebruiken om metingen aan mensen te kunnen verrichten getuigt nou niet echt van een persoonlijke benadering.