De werking van EMDR therapie
© | gepubliceerd 14 maart 2010 in: psychologische theorie, zelfonderzoek
Gisteravond zag ik op televisie bij het wetenschappelijk programma Nieuwslicht een item over EMDR therapie (Eye Movement Desensitization Reprocessing). Bij deze therapie worden mensen geholpen met het verwerken van traumatische herinneringen, door ze tijdens het voelen van de gevoelens ervan, met hun ogen de heen en weer bewegende vingers van de therapeut te laten volgen. In het TV-programma werd door psychologen een verklaring op basis van het "werkgeheugen" van de hersenen gegeven.
Er wordt vanuit gegaan dat het werkgeheugen van de hersenen maar een beperkte capaciteit heeft. Als je meer dingen tegelijk doet, loop je tegen die beperking aan, en zou de intensiteit van je gevoelens dalen. Door het met de ogen volgen van die heen en weer bewegende vingers, en zo de beperking van het werkgeheugen op te zoeken, zou de persoon minder intens met de herinneringen bezig zijn, waardoor een minder intens gevoel gekoppeld zou worden aan die herinneringen ("Desensitization Reprocessing"). Er zou dus sprake zijn van een gradueel verminderen van de intensiteit van gevoelens, wat, naar mijn idee, impliceert dat ze op zich niet oplossen.
Ik denk dat er meer aan de hand is. Dat volgen van die vingers is namelijk niet het enige wat ik in het filmpje met voorbeeld van EMDR therapie zag gebeuren.
Er zijn een aantal overeenkomsten tussen EMDR en het Inquiry proces zoals we dat binnen de Diamond Approach kennen. (Inquiry is een proces voor spirituele transformatie, om het onbewuste, en daarmee het ego, te doorvoelen en op te lossen.)
Ik zag in het filmpje dat de therapeut compassie uitstraalde. Compassie faciliteert het toelaten van pijnlijke gevoelens en is als zodanig een essentiële component van een proces van het verwerken van traumatische situaties. Zonder compassie is het toelaten en voelen van pijnlijke gevoelens niet mogelijk.
Een belangrijke component van het onplezierig zijn van gevoelens is het je verzetten ertegen. Hoe meer verzet er is, hoe meer angst voor die gevoelens er kennelijk is. Als in een therapie een persoon ertoe gebracht wordt onplezierige gevoelens toe te laten, en dus het verzet ertegen op te geven, is een belangrijke component van het naar zijn ervan daarmee weg. Veel spanning valt dan weg. Dit kan lijken te voelen alsof de onplezierige gevoelens minder intens geworden zijn, wat opgemerkt wordt bij EMDR ("desensitization", dus), maar het is niet werkelijk wat er gebeurt. De angst en het verzet ervoor zijn er niet meer, of zijn sterk verminderd, de eigenlijke gevoelens behorend bij de herinnering zijn nog even intens.
Met de handbewegingen geeft de therapeut een context waarin de persoon het veilig vindt de nare gevoelens toe te laten. Door de suggestie van de therapeut dat het veilig is, wordt het verzet tegen de gevoelens opgegeven. In die zin is het met de ogen volgen van de handbewegingen slechts een ritueel, met geen werkelijke eigen werking op de psyche.
Net zoals bij Inquiry, zoals wij dat binnen de Diamond Approach met anderen of met een teacher doen, beschreef de persoon (al pratend) zijn gevoelens over de traumatische gebeurtenis. Door het beschrijven van de gevoelens wordt een bepaalde afstand tot die gevoelens gecreëerd, in de zin dat de persoon zich er niet meer mee identificeert. De persoon handelt en denkt niet meer vanuit die gevoelens alsof hij of zij die gevoelens is, maar voelt ze, zonder ze te accepteren of af te wijzen. Deze desidentificatie is essentieel in het proces van verwerken van oude gevoelens. Het maakt het mogelijk de gevoelens volledig te voelen, in plaats van ze vaag op de achtergrond te houden, waardoor ze hun natuurlijke beloop krijgen, en oplossen.
Ook tijdens het met de ogen volgen van de handbewegingen wordt dat desidentificatieproces gefaciliteerd. In het filmpje vroeg de therapeut om een bepaald gevoel dat onderdeel was van het trauma te voelen tijdens de handbewegingen. Dit op zich is een verzoek om te desidentificeren van dat gevoel.
Mogelijk helpt het met de ogen volgen ook om niet iets te "doen" met de gevoelens, maar ze alleen te voelen. Dat iets doen met gevoelens, zoals gedachten of fantasieen genereren, ze dramatisch te uiten, of object van beoordeling maken, zit het voelen en daarmee verwerken in de weg. Dat wordt dan tegengehouden door het ritueel van volgen met de ogen (net zoals het beschrijven van gevoelens dat doet).
EMDR therapeuten gebruiken ook wel een koptelefoon waarin de persoon afwisselend links en rechts klikjes hoort, in plaats van het volgen met de ogen. Dat heeft ongeveer hetzelfde effect, maar eist minder aandacht op dan de oogoefening. Ook dit is, in mijn optiek, niet essentieel bij dit therapeutisch proces. Zolang de compassie er is, het desidentificeren van de gevoelens om ze werkelijk te voelen, zonder iets met de gevoelens te doen, zullen ze uit het onbewuste verdwijnen.
UPDATE:
Er is nog een factor die essentieel is om oude gevoelens te laten oplossen, en dat is het begrijpen ervan. Wanneer je begrijpt wat al je gevoelens behorend bij een situatie betekenen, zullen ze oplossen. Dat begrijpen hoeft niet per sé op een mentaal niveau het geval te zijn, het kan ook op een gevoelsmatig niveau zijn.
Als je bijvoorbeeld niet begrijpt dat je door een specifieke situatie geïntimideerd bent, zullen je gevoelens omtrent die situatie niet oplossen. Wanneer je dan bijvoorbeeld doorhebt dat je je zou willen verzetten, maar dat je je daartoe te zwak voelt, en je dat gevoel van zwakte kunt voelen, bijvoorbeeld door je in je fantasie te verzetten, kunnen de gevoelens wel oplossen.
Ik zou me voor kunnen stellen dat dit een probleempunt is bij EMDR therapie. Bij het behandelen van trauma's waarbij de gevoelens van de persoon redelijk inzichtelijk en begrijpelijk zijn, zal EMDR succesvol zijn. Maar als de therepeut niet in staat is de persoon te helpen gevoelens te begrijpen die nog onderdrukt worden, wellicht omdat ze minder begrijpelijk zijn, dan wordt het moeilijk.
2 reactie(s)
Meer artikelen
< Hersenbeschading en spirituele ervaringen – Mensen zien als object >
Carla Dielen schreef 18 juli 2010, 21:10 het volgende:
Hallo
Ik volg al 10 jaar Ridhwan en zit in DANS 1. Vorig jaar auto ongeluk gehad en ik blijf schrikken bij langskomende vogels en ander trauma is hiermee ook weer naar oppervlakte gekomen rondom angst te stikken bij hoesten tijdens de slaap. Op aanraden van Jessica Britt was ik EMDR gaan doen. Therapeute stelde voor om de eerste sessies te oefenen met minder “heftige casus “. Dus ik koos een conflict met een vriendin en tweede keer het me ongelukkig voelen achter een kraampje. Mijn eerste indruk was : “ja dit is een inquiry “. Het klopt ik doe een inquiry , enige verschil zijn die tikjes, maaaaaaaaaaaar , die hebben dus een enorme inpact ! De inquiry VALT bij wijze van in veel groter tempo door allerhande lagen heen en bij beide sessies eindigde ik op het punt van mijn geboorte . Waar mijn moeder buiten bewustzijn was door bloedverlies, mijn vader nog op Intensive Care lag vanwegen een maagperforatie paar dagen voor mijn geboorte en ik de navelstreng om mijn nek had. Toen ik uit de RIAGG liep was ik content en had zeer sterk idee dat ik zelf het werk gedaan had, maar de dagen erna viel ik in diepe leegte en identiteitsloosheid. Ik weet niet of jij de retraite over de INSTINCTS gevolgd hebt in Veldhoven van Hamid. Daar heeft hij veel over de hersenen verteld. Mijn vriendin Elisabeth Krul is docent aan de SE Trauma Healing opleiding van Steven Levine en zei beweerd dat EMDR veel te zwaar geschut is . Juist doordat die linker en rechterhersenhelft in contact komen door de stimilus kan het dat mensen juist dieper blokkeren door EMDR.
Ik ben met de sessies bij RIAGG voorlopig gestopt.
Ewald schreef 19 juli 2010, 07:41 het volgende:
Hallo Carla,
Dank voor je beschrijving van je ervaringen met EMDR. Interessant te horen dat de tikjes uit de luidsprekers (afwisselend links – rechts) zo’n enorme impact op je proces hadden.
Ik begrijp niet helemaal wat dan precies de oorzaak zou zijn van het mogelijk dieper blokkeren door het in contact komen van de linker en rechter hersenhelft. Ik zou juist denken dat dat het proces faciliteert en blokkades juist vermindert.
Ik ben niet bij de Instincts retraite geweest (ik zit in DANS 2). Ik weet wel iets over de hersenen, en de differentiatie tussen de helften (die er bij mannen meer is dan bij vrouwen).
Ik vermoed dat het Inquiry-proces op zich al een geïntensiveerd contact tussen de hersenhelften bewerkstelligd. Ik kan me zelfs voorstellen dat dat het juist is dat de metabolisatie van gevoelens op gang brengt.
Ik vraag me af of andere oefeningen die met het in contact brengen van linker en rechter hersenhelft te maken hebben ook het proces kunnen faciliteren. In Yoga heb je de oefening van het afwisselend ademen door linker en rechter neusgat (door de neusgaten afwisselend met duim en ringvinger af te sluiten). Brain Gym heeft allerlei lichamelijke oefeningen om links en rechts te verbinden.
Castaneda beschrijft een oefening die hij Recapitulatie noemt, die ook bedoeld lijkt voor het metaboliseren van gevoelens uit het verleden. Hier wordt het hoofd van links naar rechts, en weer terug, gedraaid, gesynchroniseerd met de ademhaling, tijdens het verwerken van herinneringen. Ik heb altijd een duidelijke overeenkomst tussen deze oefening en EMDR gezien.