De boom van kennis van goed en kwaad
Het bijbelse verhaal over de "boom van kennis van goed en kwaad" gaat naar mijn idee over het probleem van het superego. De kennis van goed en kwaad is wat de mens uit het paradijs verjaagd heeft, zoals het superego de toegang tot het ware zelf blokkeert.
Het verhaal (uit het bijbelboek Genesis) begint ermee dat Adam en Eva in het paradijs leefden. Ze mochten niet eten van de boom van kennis van goed en kwaad, maar deden dat toch. Daarom verjaagde God hen uit het paradijs, omdat ze door het verwerven van die kennis van goed en kwaad zondig zouden zijn geworden.
Christenen hebben het hier over de "zondeval". Door het eten van de boom is de mens zondig geworden. Echter, het gezichtspunt van zondig zijn komt voort uit het gezichtspunt van kennis van goed en kwaad. Zonder kennis van goed en kwaad zie je de mens niet als zondig. Binnen de christelijke kerken lijkt er geen aandacht hiervoor te zijn, wellicht omdat de kerken vooral in het moralisme zelf geïnteresseerd zijn. En moralisme is kennis van goed en kwaad.
Kennis van goed en kwaad, en dus het superego, is een soort vervanging van compassie en liefde. Compassie en liefde zitten van nature in de mens. Als gevoelens niet onderdrukt, maar toegelaten en gevoeld worden, komen deze hart-gevoelens vanzelf naar boven. Door de onderdrukkende activiteiten van het superego echter, worden ook compassie en liefde onderdrukt.
Affirmaties helpen niet
In New Age kringen is het gebruik van "affirmaties" gemeengoed. Hierbij is het de bedoeling het zelfbeeld op te krikken door zinnen tegen jezelf te zeggen als "ik ben het waard om van te houden" of "ik accepteer mezelf volledig". Het is de bedoeling dat je dit gaat geloven.
Nou is het een feit dat je in je onbewuste allerlei beelden van jezelf hebt die wat je uiteindelijk werkelijk bent sterk beperken. Het gebruik van affirmaties is dan een poging van hetzelfde mechanisme van zelfbeelden gebruik te maken, maar dan om de schade daarvan te verminderen.
Ik heb tegen deze praktijk zelf altijd wantrouwig gestaan. Wanneer je een affirmatie tegen jezelf zegt, dan lieg je tegen jezelf. Als je affirmeert "ik accepteer mezelf volledig", dan zeg je dat omdat dat niet zo is. Ik wil niet tegen mezelf liegen. Ik wil weten wat ik echt voel. Zo respecteer ik mezelf.
Dit is waarschijnlijk waarom ik me zo tot de Inquiry oefening van de Diamond Approach aangetrokken voel. Hierbij leidt het werkelijk voelen tot het oplossen van de zelfbeelden.
Affirmaties helpen niet, aldus een artikel in NRC over onderzoek ernaar. Er werden twee vormen van affirmaties onderzocht: dat mensen dit spontaan doen en op verzoek van de onderzoekers.
De meeste mensen blijken wel spontaan positieve dingen tegen zichzelf te zeggen in situaties dat ze zich "negatief" voelen, zoals voor examens of als reactie op vervelende gebeurtenissen. Veel mensen hebben het idee zichzelf hierdoor beter te gaan voelen, maar mensen met weinig zelfvertrouwen soms juist niet.
Als de onderzoekers mensen vroegen om een bepaalde affirmatie gericht op zelfvertrouwen een tijdje te herhalen, bleek dat mensen met van zichzelf weinig zelfvertrouwen er zich slechter door gingen voelen. Ik denk dat als een affirmatie je iets zegt over jezelf dat niet waar is, je eraan herinnert wordt wat werkelijk het geval is. In het bijzonder als iemand anders je vraagt die affirmatie te doen, of als iemand iets positiefs over je zegt waarvan je wel weet dat het niet waar is.
De basis van de enneagram persoonlijkheidstypen
Het enneagram is een systeem met 9 persoonlijkheidstypen, dat veel gebruikt wordt bij zelfontwikkeling en zelfrealisatie. In management kringen wordt het wel gebruikt voor het inschatten van de kwaliteiten van sollicitanten.
In "Negen facetten van eenheid" beschrijft A.H. Almaas wat er aan de basis ligt van die typen.
Het boek van Almaas is geen gemakkelijke kost. Het bevat veel uitleg over wat voor verlichte visie op de werkelijkheid er is als een enneatype geen onbewuste meer heeft. Ik wil hier samenvatten wat er is als dat er nog wel is. (Houdt in gedachten dat voor het werkelijk begrijpen hiervan veel meer achtergrond nodig is dan wat ik hier in deze paar regels kan zeggen.)
De enneagram typen
Enneagramtype 1 is perfectionistisch. Dat komt omdat dit type, door het idee dat dingen goed of verkeerd zijn, het gevoel heeft zelf fundamenteel niet goed te zijn, fouten te hebben. Daarom wil het zichzelf, èn anderen, verbeteren.
Enneagramtype 2 helpt anderen om die, via een "voor wat hoort wat" mentaliteit te bewegen aandacht aan haar behoeften te schenken. Dit komt omdat dit type gelooft dat wil iets persoonlijks is, onafhankelijk van anderen, en het wil de eigen wil doen gelden.
Enneagramtype 3 probeert dingen te bereiken. Dat komt omdat dit type het gevoel heeft hulpeloos te zijn, en het probeert hier van alles aan te doen, met de nadruk op doen, te streven naar dingen.
Enneagramtype 4 wil graag uniek en orgineel zijn, om zich identiteit te verschaffen. Dit type heeft het gevoel niet met de bron van zichzelf in contact te zijn, en probeert daarom zelf de bron te zijn.
Enneagramtype 5 houdt zich afzijdig en heeft een neiging tot terugtrekken. Dat komt omdat dit type het gevoel heeft dat iedereen gescheiden is, en dat het daarom zin heeft om terug te trekken.
Enneagramtype 6 is vaak angstig. Dit type heeft geen vertrouwen in zichzelf en de werkelijkheid, en verdedigt zich daarom op een wantrouwende manier.
Enneagramtype 7 houdt graag opties open en plant allerlei leuke dingen. Dat komt omdat dit type het gevoel heeft niet te weten wat te doen of welke richting op te gaan, en daarom dingen probeert te plannen.
Enneagramtype 8 probeert situaties te beheersen en is wraakzuchtig. Dat komt omdat dit type het idee heeft dat alles fundamenteel gescheiden is, waardoor schuld een gegeven is. Het verdedigen tegen het gevoel slecht te zijn leidt tot de beheerszucht.
Enneagramtype 9 probeert geliefd te worden door anderen hun zin te geven. Dat komt omdat dit type zich minderwaardig en niet om van te houden voelt. Hierdoor besteedt het weinig aandacht aan zichzelf.
Meer informatie
Overigens heeft iedereen alle 9 typen in zich. Het type dat het meest dominant is, is het type dat je "bent".
Hier is meer informatie over het enneagram en een test om je te helpen te bepalen welk type je bent.
Humor maakt het onacceptabele acceptabel
'Humor verleidt tot kopen', aldus Nu.nl, over een promotieonderzoek van sociaalwetenschapper Madelijn Strick. Zij heeft gekeken naar wat mensen doen, in plaats van wat ze zeggen te doen, als ze een humoristische reclameboodschap gezien hadden. Ze vondt dat mensen toch wel producten kiezen waarvan ze humoristische reclame gezien hadden, overigens zonder zich bewust te zijn door de reclame beïnvloed te zijn.
Reclamemakers lijken dat al langer te weten, getuige de grote hoeveelheden reclame waar humor een rol in speelt. Zowel dat mensen door humor producten positief gaan waarderen, als wel als dat mensen zich niet van die invloed bewust zijn, wat de acceptatie van de reclame bevordert. Als je merkt dat je gemanipuleerd wordt, verzet je je ertegen, en dat gebeurt dus niet.
Humor maakt kennelijk dat onacceptabele zaken acceptabel worden.
Je ziet dat ook bij cabaretiers, die, zolang het humor is, allerlei zaken kunnen zeggen die anders als onbetamelijk gezien kunnen worden. Op zijn site staat dat "creatief kwetsen" het handelsmerk van Youp van 't Hek is. Ook Paul de Leeuw kwetst veel en creatief, in zalen met mensen die overigens een allervriendelijkste indruk maken.
Veel mensen vinden humor in een relatie belangrijk. Het geeft een prettig gevoel en smeert als het ware de communicatie. Ik voel het als dat degene die dingen met humor brengt sympathiek gevonden wordt omdat diegene ons prettig doet voelen.
Zo komt die met meer weg, en kan ook vijandigheid uiten in de humor. Degene die dan het object van die vijandigheid is, voelt wel degelijk de pijn en vernedering, maar toch ook sympathie voor de grappenmaker. De steun die de grappenmaker, al of niet ingebeeld, verwerft, kan het verder erg moeilijk maken je assertief op te stellen tegen het humorvolle kwetsen. Of tegen de manipulatie van de telemarketer of reclamemaker.
Compassie - Kwan Yin en Tara beelden
Ik heb twee beelden die compassie representeren. Ze zijn van de godinnen Tara en Kwan Yin.
Het algemene idee van compassie heeft te maken met het verlichten van pijn. Dit zie je in dit eerste beeld. Tara staat hier en heeft een pot bij zich, van waaruit zij iets geeft, om een gebrek of pijn te verlichten. Misschien is het voedsel en heeft iemand honger, of is het zalf voor een wond.
In de Diamond Approach wordt compassie gezien als dat wat het voelen van pijn mogelijk maakt. Hiermee leidt compassie tot de waarheid over je gevoel. Zonder compassie is er niet de mogelijkheid in je onbewuste, met al dat lijden, door te dringen. Daarom begint het werk in de Diamond Approach met het ontwikkelen van compassie.
Dit is wat dit tweede beeld symboliseert. Hier zit Kwan Yin ontspannen op een boomstronk en biedt een luisterend oor. Luisterend, zonder in te grijpen, zonder er iets tegen te willen doen. Alleen luisterend, naar het verhaal van de pijn. De pijn die uiteindelijk gehoord en gevoeld wil worden, niet onderdrukt.